Sektor budowlany odpowiedzialny jest za 35 proc. konsumpcji energii, 38 proc. emisji dwutlenku węgla związanych z energią oraz 50 proc. zużycia zasobów. Aby zwiększyć poziom cyrkularności gospodarki, konieczne są zmiany w sektorze nieruchom*ości. Jednym z takich działań są rewitalizacje i adaptacje istniejących budynków, które pozwalają na wydłużenie ich życia i uniknięcie rozbiórki, która wygenerowałaby kolejne wyzwania związane z zagospodarowaniem odpadów budowlanych.
Rewitalizacja jest procesem, który sprzyja rozwojowi miast i chroni historyczne dziedzictwo. Ideą rewitalizacji jest bowiem wykorzystanie starej struktury miejskiej do stworzenia nowej jakości architektonicznej, odpowiadającej potrzebom współczesnych mieszkańców miast. Dodatkowo należy pamiętać, że każdy historyczny obiekt – zabytkowa kamienica, opuszczona fabryka bądź stary magazyn – ma swoją interesującą przeszłość, która czyni go wyjątkowym i nadaje mu niepowtarzalny klimat. Rewitalizacja, wypełniając życiem stare mury, stwarza szansę, by opowieść ta wybrzmiała także w teraźniejszości.
W krajach Europy Zachodniej rewitalizacja jest praktykowana z sukcesami od wielu lat. Doskonale wpisuje się w ideę zrównoważonych miast. Coraz częściej potencjał obiektów historycznych dostrzegają także inwestorzy w Polsce, adaptując je na cele kulturalne, biurowe, handlowe czy usługowe. Takimi przykładami są m.in. prowadzone obecnie rewitalizacje kamienic w Łodzi i Katowicach.
Luksusowe apartamenty w zabytkowej Kamienicy Siemensa w Łodzi
Kamienica przy ulicy Piotrkowskiej 96 w Łodzi została wpisana do rejestru zabytków jako charakterystyczny przykład modernizmu w architekturze. Jej budowa rozpoczęła się w 1912 r. i nadzorowana była przez niemieckiego projektanta Karla Janisha. Pierwotnie budynek był siedzibą Towarzystwa Akcyjnego Polskich Zakładów Elektrotechnicznych Siemens, a po wojnie w kamienicy mieściły się redakcje łódzkich gazet m.in. Expressu Ilustrowanego i Dziennika Łódzkiego.
Czytaj także w BUSINESS INSIDER
Kamienica Siemensa obecnie przechodzi gruntowną rewitalizację. Prace mają zakończyć się w 2025 r. W budynku powstaną luksusowe apartamenty, lokale usługowe oraz strefa wellness dla mieszkańców. Dzięki przeprowadzeniu precyzyjnych prac renowacyjnych i konserwatorskich kamienica zachowa swój oryginalny wygląd, który jest architektonicznym fenomenem wśród secesyjnej zabudowy ulicy Piotrkowskiej.
Za projekt rewitalizacji zabytku odpowiedzialny jest architekt Jakub Krzysztofik, główny autor rewitalizacji centrum Łodzi.
Generalny remont budynku rozpoczął się od gruntownego oczyszczenia fasady. Wykonana z kamienia frontowa elewacja była zanieczyszczona osadami kurzu i smogu, które przez lata gromadziły się na powierzchni. Pierwotny wygląd ścian wraz z detalami architektonicznymi przywrócono dzięki innowacyjnej technologii ablacji laserowej. Prace te zostały wykonane przez firmę IR laser, która była odpowiedzialna również za oczyszczanie m.in. katedry Notre Dame w Paryżu.
W kamienicy powstanie 87 luksusowych apartamentów oraz lokale usługowe zlokalizowane na parterze. Dla mieszkańców budynku zaprojektowano przestrzeń wspólną, w której znajdą się takie udogodnienia jak m.in. sauna, sala kinowa czy sala fitness. Projekt renowacji zakłada ponownie połączenie tego, co zabytkowe z nowoczesnością.
Klatki schodowe z oryginalnymi szybami windowymi, marmurowymi schodami, korytarze wykończone zabudową drewnianą urozmaiconą intarsjami. Innowacyjna szkieletowa konstrukcja budynku pozwoliła na zaprojektowanie ogromnych przeszkleń w elewacji oraz dowolne kształtowanie przestrzeni mieszkalnej.
— Naszym celem było zachowanie oryginalnej architektury budynku — mówi Łukasz Juśkiewicz, inwestor VP Piotrkowska 96. — Cały projekt został opracowany tak, aby pozostawić jak najwięcej pierwotnych elementów — od konstrukcji po dekoracyjne detale. Zadbaliśmy też o zebranie pełnej dokumentacji architektonicznej obiektu, żeby odtworzyć również i takie elementy, które przez lata uległy zniszczeniu. Wierzymy, że budynek ponownie stanie się jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów na mapie Łodzi — dodaje.
Kwartał Dworcowa – zabytkowe kamienice w centrum Katowic
Rewitalizacja katowickiego Kwartału Dworcowa autorstwa pracowni Konior Studio jest wyjątkowa, bo nie dotyczy pojedynczych obiektów, ale całego zabytkowego układu urbanistycznego. Przywracając mieszkańcom Katowic zdewastowaną przestrzeń i projektując w kamienicach nowe funkcje, ponownie wypełni się je życiem. Jednocześnie zachowana zostanie ciągłość struktur miejskich o XIX-wiecznym rodowodzie.
Grupa Epione (z inwestorem zastępczym – Hotel Invest Development) zdecydowała się zainwestować w zespół zabytkowych kamienic znajdujących się naprzeciwko dawnego dworca w Katowicach. Jedenaście zakupionych przez Grupę Epione w latach 2015-2023 kamienic tworzy pierzeję zabudowy kwartałowej między ulicami Dyrekcyjną i Mielęckiego. Stąd nazwa inwestycji – Kwartał Dworcowa.
Projekt zakłada przekształcenie parterów wszystkich kamienic przylegających do chodników i placu w lokale usługowo-gastronomiczne. Zmianie ulegną także okna piwnic i parteru. W miejscu dotychczasowych pojawią się współczesne panoramiczne witryny i wejścia z markizami. Dodatkowo wejścia do hoteli i biur zyskają reprezentacyjny charakter, podkreślając tym samym wyjątkowość zabytkowych kamienic.
W rewitalizowanych i na nowo zbudowanych obiektach architekci wykorzystają zachowane historyczne elementy kamienne, stalowe i drewniane.
— Na bazie historycznej zabudowy tworzymy wielofunkcyjny koncept, który buduje nową jakość — mówi Tomasz Konior. — Fascynujące jest odkrywanie zapomnianej przeszłości. Pod warstwami farby i tynku znajdujemy bogatą historię Katowic. Oprócz wyeksponowania zabytkowych walorów szukamy sposobów na ponowne wykorzystanie zachowanych elementów wyposażenia, kamieniarki, ślusarki, stolarki drzwiowej. Planujemy sporo udogodnień. Projekt zawiera rozwiązania proekologiczne, zastosowaliśmy odnawialne źródła energii i zielone dachy — opowiada.
Na wspomnianych dachach oprócz roślinności pojawią się również panele fotowoltaiczne, będące źródłem "czystej" energii.
Kierowany przez Tomasza Koniora zespół projektowy położył duży nacisk na rekonstrukcję historycznych detali. Podstawą do odtworzenia brakujących lub zniszczonych elementów była zachowana dokumentacja oraz archiwalne fotografie.
Renowacji zostaną poddane fasady wszystkich kamienic i zdobiące je detale sztukatorskie oraz wykonane z piaskowca co*koły.
Odnowione zostaną również wnętrza. Przykładowo w kamienicy przy ulicy Dworcowej 3 rewitalizacja obejmie ściany, sklepienia i posadzki w zabytkowej sieni, a w budynku przy ulicy Dyrekcyjnej 1 – snycerkę oraz sufit kasetonowy w sali reprezentacyjnej.
Po przeprowadzeniu zabiegów rewitalizacyjnych Plac Dworcowy stanie się przyjazną i funkcjonalną przestrzenią publiczną, która wzmocni atrakcyjność centrum Katowic. Nie tylko przywróci blask zabytkowej zabudowie kwartałowej, lecz także stworzy miejsce chętnie odwiedzane przez katowiczan i turystów chcących bliżej poznać stolicę Śląska.
Tego typu inwestycje pokazują, że odnowa starych dzielnic lub obiektów ma olbrzymi potencjał zarówno kulturowy, jak i ekonomiczny. Oprócz przeciwdziałania suburbanizacji i poprawy wizerunku miast, rewitalizacja ma również wymiar społeczny – ogranicza wyludnianie się miejskich centrów i wzbogaca je o nowe funkcjonalności.
